der Deutschen Minderheit

… To mie boło dziywietnoście, jak sie wojna skończoła, to była też z tego jakołś zabawa, ale jo na tej zabawie nie boła. Bo to boły te grupy, wiecie? Jak Hitler wloz na Śląsk - to erste, zweite, dritte, vierte Gruppe zrobioł. No i my mieli zweite. My nic nie mieli jeszcze, a ojcu mówili - mo miano zmienić, nazwisko. Bugdoll. A oni nie chcieli i tak zostało. Ale wszyscy wiedzieli, że mój ojciec robili w Gliwicach na banie, to po niemieckiej [stronie], to dwa razy do tydnia przyjeżdżali ino. No, a potem to na tej muzyce to bezmaś wszystkie dwójki wygnali. Pierszo zabawa, pierszo abo drugo, to „dwójki raus!”. Wygonili, bo to byli Niemcy. …

… Und zur gleichen Zeit wurde eine deutsche Gesellschaft gegründet. Waren noch da, waren noch da die führenden Personen, die in Warschau unterschrieben haben, die schon vorher gekämpft haben, mit den Schulen und so weiter. Und die haben deutsche kulturelle Gesellschaft gebildet in Waldenburg. Vielleicht haben sie gedacht, dass das sich auch schnell auflöst, so wie die Schulen. Die Frequenz in den Schulen, die Kinder waren nicht mehr da. Die Schulen hätten weiter existiert, bloß die Kinder waren nicht mehr da. …

… A myśmy się nazywali: Niepolski Kościół Ewangelicki. Parafia: Nichtpolnische Evangelische Gemeinde! Niepolski … Nie wolno było napisać: Niemiecki. No i tak żeśmy równolegle pracowali. Chyba kontaktów zbytnio nie było między Polakami a Niemcami. To jakoś tak równolegle szło, na innych ulicach, nie w tym samym kościele. Dopiero gdzieś w ’72 żeśmy się przenieśli do tego, tam była tablica Polski Kościół Ewangelicko-Augsburski. (…) I w tej chwili jesteśmy, do dnia dzisiejszego jesteśmy w jednym kościele, z jednym księdzem. Ten nasz ksiądz ewangelicki to miał w rozproszeniu tych swoich ludzi. To okolice Słupska, poprzez Koszalin, Szczecin, Świdwin, Białogard, Bytów i w drugą stronę Lębork, Darłowo, Kluki, Główczyce. …