Rocznik "Punkt"
W 2021 r. udało nam się wydać I tom Rocznika Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej „Punkt”. Prezentujemy w nim najważniejsze informacje o podejmowanych przez nas badaniach, artykuły i opracowania poświęcone tematyce stanowiącej obszar zainteresowania Centrum, a także wybrane rezultaty działań przewidzianych w naszych projektach. Tom został wydany pod redakcją naukową dra Bernarda Linka.
W ramach serii ukazały się następujące pozycje:
Bernard Linek (red. nauk.)
Punkt 2021 (1) - PL
Wokół pierwszego odniemczania ziem polskich
Spis treści:
I. DEBATA NAUKOWA
Trudne początki. Mniejszość niemiecka a II Rzeczpospolita (1918-1922) (dyskusja panelowa on-line, 16 listopada 2020 roku) (oprac. Ewa Czeczor)
STUDIA I ARTYKUŁY
Okryci niesławą, wydani, deportowani. Wpływ I wojny światowej na losy kolonistów niemieckich w Królestwie Polskim w latach 1914-1915. Severin Gawlitta.
Odpływ i usunięcie ludności niemieckiej z województwa poznańskiego w latach 1919-1929. Wolfgang Kessler.
W cieniu podziału Górnego Śląska (marzec – lipiec 1922). W świetle „Der oberschlesische Kurier” i „Katolika”. Bernard Linek.
Między obowiązkiem służby wojskowej a miłością do ojczyzny. Członkowie mniejszości niemieckiej w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej w latach 1919-1939. Jens Boysen.
Niemieckie ofiary „Ucieczki”. Polityczne wykorzystanie osób przekraczających granice z polskiego do niemieckiego Górnego Śląska w okresie weimarskim i w Niemczech nazistowskich. Peter Polak-Springer.
Górnoślązacy w niemieckich siłach zbrojnych w czasie II wojny światowej. Zarys problemu. Sebastian Rosenbaum.
ARTYKUŁY MATERIAŁOWE I ŹRÓDŁA
„Prawo, którego tutaj Niemcom przyznać się nie chce”. Spór Thomasa Szczeponika i Wojciecha Korfantego o prawa mniejszości niemieckiej w Sejmie Śląskim podczas obrad sejmowych 13 października 1922 roku oprac. Sebastian Rosenbaum.
Odrodzenie organizacji mniejszości niemieckiej na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku na Pomorzu i w Wielkopolsce we wspomnieniach założycieli i działaczy. wyb. i oprac. Michał Matheja, Magdalena Lapshin.
PROJEKTY CBMN
Migracje transgraniczne na Górnym Śląsku w latach 1922-1939 a międzywojenny problem mniejszości narodowych. Bernard Linek.
Granica polsko-niemiecka na Pomorzu (1920-1939): historia – pamięć – ślady w przestrzeni. zespół.
Dziedzictwo niemieckiego protestantyzmu w Polsce po 1945 roku. Polityka-własność, -pamięć – tożsamość. Olgierd Kiec.
Mniejszość niemiecka w Polsce wobec tranzycji i transformacji ustrojowej po 1989 roku. zespół.
Pamięć w powojennej Polsce (Polska Rzeczpospolita Ludowa i III Rzeczpospolita) o obozach dla ludności niemieckiej istniejących po 1945 roku. Piotr Madajczyk.
Mniejszość niemiecka wobec dziedzictwa kulturowego niemieckich Żydów na Śląsku. Irena Kurasz.
ŻYCIE NAUKOWE
Przegląd aktualnych inicjatyw naukowych i wydawniczych Centrum Kultury i Spotkań im. Josepha von Eichendorffa w Łubowicach. Gabriela Jelitto-Piechulik.
Działalność popularnonaukowa i wydawnicza Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej Gliwice-Opole. Lucjan Dzumla.
ISBN 978-83-959984-8-5
Adriana Dawid, Weronika Wiese (red. nauk.)
Doppel Punkt 2022(1) - PL
Od Niemców "uznanych" do uznanej mniejszości. Tworzenie struktur organizacyjnych Niemców w powojennej Polsce.
I. DEBATA NAUKOWA
Trzydziestolecie polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie.
Problemy mniejszości narodowych i etnicznych w XX i XXI wieku
II. STUDIA I ARTYKUŁY
Działalność organizacyjna Niemców na Dolnym Śląsku w latach 1956-1989. Irena Kurasz
Struktury i kadry Służby Bezpieczeństwa jako instrument w walce z inicjatywami organizacyjnymi ludności niemieckiej na Górnym Śląsku. Zbigniew Bereszyński
Instytucjonalizacja mniejszości niemieckiej na Pomorzu Gdańskim po 1989 roku. Magdalena Lemańczyk
Odrodzenie mniejszości niemieckiej w Łodzi po 1990 roku. Krzysztof Paweł Woźniak
Obraz Niemców w wybranych polskich grach komputerowych po wejściu Polski do NATO i Unii Europejskiej. Jacek Szymala
Ochrona praw mniejszości niemieckiej w Polsce i mniejszości duńskiej w Niemczech. Badanie realizacji stopnia wdrożenia dokumentów Rady Europy. Krystyna Mazalik
III. ARTYKUŁY MATERIAŁOWE I ŹRÓDŁA
„Die Gedanken sind frei”. Michał Matheja
„Sytuacja na odcinku tzw. mniejszości niemieckiej”. Dwa dokumenty Służby Bezpieczeństwa województwa katowickiego z 1989 roku. Sebastian Rosenbaum
IV. PROJEKTY CBMN
Granica polsko-niemiecka na Pomorzu (1920-1939): historia – pamięć – ślady w przestrzeni. Cezary Obracht-Prondzyński
Dziedzictwo niemieckiego protestantyzmu w Polsce po 1945 roku. Polityka – własność – pamięć – tożsamość. Olgierd Kiec
Stosunek mieszkańców Górnego Śląska do dziedzictwa kulturowego niemieckich Żydów na przykładzie cmentarzy i synagog. Irena Kurasz
Migracje transgraniczne na Górnym Śląsku w latach 1922-1939 a międzywojenny problem mniejszości narodowych. Bernard Linek
Pamięć w powojennej Polsce (Polska Rzeczpospolita Ludowa i III Rzeczpospolita) o obozach dla ludności uznanej za niemiecką, istniejących po 1945 r. Piotr Madajczyk
Mniejszość niemiecka w Polsce wobec tranzycji i transformacji ustrojowej po 1989 r. Krzysztof Zuba
V. ŻYCIE NAUKOWE
Centrum Dokumentacyjno-Wystawiennicze Niemców w Polsce. Weronika Wiese
Międzynarodowa konferencja naukowa dla młodych naukowców „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, mniejszości niemieckie w Europie”, 10-11 października 2022 r., Opole. Weronika Wiese
ISSN 2956-462X
herausgegeben von Bernard Linek
Punkt 2021(1) - DE
Rund um die erste Entdeutschung der polnischen Gebiete
I. WISSENSCHAFTLICHE DEBATTE
Schwierige Anfänge (1918-1922): Zwischenstaatliche Verhältnisse – Beziehungen zwischen Gruppen – zwischenmenschliche Kontakte
II. STUDIEN UND ARTIKEL
Severin Gawlitta – Diffamiert – Denunziert – Deportiert. Der Erste Weltkrieg und die deutschen Kolonisten im Königreich Polen 1914/15
Wolfgang Kessler – Abwanderung und Verdrängung der deutschen Bevölkerung aus der Wojewodschaft Posen 1919-1929
Bernard Linek – Im Schatten der Teilung Oberschlesiens (März – Juli 1922). Die Berichterstattung des „Oberschlesischen Kuriers“ und des „Katolik”
Jens Boysen – Zwischen Wehrpflicht und Vaterlandsliebe. Angehörige der deutschen Minderheit in der Polnischen Armee der Zweiten Republik 1919-1939.
Peter Polak-Springer – »Grenzenloses Elend«. Die politische Ausbeutung von Flüchtlingen in Oberschlesien in der Weimarer Zeit und im Nationalsozialismus
Sebastian Rosenbaum – Oberschlesier in den deutschen Streitkräften während des Zweiten Weltkriegs. Problembeschreibung
III. MATERIALIEN UND QUELLEN
Sebastian Rosenbaum – „Ein Recht, das man den Deutschen hier nicht zugestehen will”. Der Streit zwischen Thomas Szczeponik und Wojciech Korfanty über die Rechte der deutschen Minderheit im Schlesischen Sejm während der Parlamentssitzung am 13. Oktober 1922
Michał Matheja, Magdalena Lapshin – Wiederbelebung der Organisationen der deutschen Minderheit in Pommern und Großpolen Anfang der 1990er Jahre in Erinnerungen ihrer Begründer und Aktivisten
IV. FORSCHUNGSPROJEKTE DES FZDM
Bernard Linek – Grenzüberschreitende Migration in Oberschlesien in den Jahren 1922-1939 und das Problem der nationalen Minderheiten in der Zwischenkriegszeit (Projektkonzept und einführende Arbeiten).
Die deutsch-polnische Grenze in Pommern (1920-1939): Geschichte – Erinnerung / Gedenken – Spuren in der Landschaft. Bericht über den ersten Forschungsabschnitt 2020
Olgierd Kiec – Das Erbe des deutschen Protestantismus in Polen nach 1945. Politik – Eigentum – Erinnerung und Identität
Deutsche Minderheit in Polen angesichts der Transition und der Transformation des Systems nach 1989
Piotr Madajczyk – Die Erinnerung in Polen an polnische Lager für die deutsche Bevölkerung nach 1945
Irena Kurasz – Die deutsche Minderheit gegenüber dem kulturellen Erbe der deutschen Juden in Schlesien
V. WISSENSCHAFTLICHES LEBEN
Gabriela Jelitto-Piechulik – Einblicke in die aktuellen wissenschaftli-chen und herausgeberischen Initiativen des Joseph von Eichendorff Kultur- und Begegnungszentrums in Lubowitz/Łubowice
Lucjan Dzumla – Populärwissenschaftliche und verlegerische Tätigkeit des Hauses der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit in Gleiwitz-Oppeln [Gliwice-Opole]
ISBN 978-83-966644-4-0
Wissenschaftliche Redaktion Adriana Dawid, Weronika Wiese
Doppel Punkt 2024(1) - DE
Von "anerkannten" Deutschen zur anerkannten Minderheit. Die Bildung de Organisationsstrukturen der Deutschen in Nachkriegspolen
I. WISSENSCHAFTLICHE DEBATTE
Dreißigster Jahrestag des deutsch-polnischen Vertrags über gute Nachbarschaft. Probleme nationaler und ethnischer Minderheiten im 20. und 21. Jahrhundert
II. STUDIEN UND ARTIKEL
Irena Kurasz – Die Vereinstätigkeit der Deutschen in Niederschlesien in den Jahren 1956-1989
Zbigniew Bereszyński – Strukturen und Personal des Sicherheitsdienstes als Instrument im Kampf gegen organisatorische Initiativen der deutschen Bevölkerungsgruppe in Oberschlesien
Magdalena Lemańczyk – Die Institutionalisierung der deutschen Minderheit in Pommerellen nach 1989
Krzysztof Pawel Wozniak – Die Wiedergeburt der deutschen Minderheit in Lodz nach 1990
Jacek Szymala – Das Bild der Deutschen in verschiedenen polnischen Computerspielen nach dem Beitritt Polens zur NATO und zur Europäischen Union
Krystyna Mazalik – Schutz der Minderheitenrechte der deutschen Minderheit in Polen und der dänischen Minderheit in Deutschland. Untersuchung zum Grad der Umsetzung der Dokumente des Europäischen Rates
III. MATERIALIEN UND QUELLEN
Michal Matheja – „Die Gedanken sind frei”
Sebastian Rosenbaum – „Situation, die so genannte deutsche Minderheit betreffend”. Zwei Dokumente der Staatssicherheit der Woiwodschaft Kattowitz (Katowice) aus dem Jahr 1989
IV. PROJEKTE DES FZDM
Cezary Obracht-Prondzyński – Die Grenze zwischen dem deutschen Pommern und dem polnischen Pommereilen (1920-1939): Geschichte – Gedächtnis – Spuren in der Landschaft
Olgierd Kiec – Das Erbe des deutschen Protestantismus in Polen nach 1945. Politik – Eigentum – Erinnerung – Identität
Irena Kurasz – Das Verhältnis der Oberschlesier zum kulturellen Erbe deutscher Juden am Beispiel von Friedhöfen und Synagogen
Bernard Linek – Die zwischenstaatliche Migration in Oberschlesien 1922-1939 und das Problem der nationalen Minderheiten in der Zwischenkriegszeit
Piotr Madajczyk – Die Erinnerung an Lager für die als deutsch geltende Bevölkerung nach 1945 (Polnische Volksrepublik und III. Polnische Republik
Krzysztof Zuba – Die deutsche Minderheit in Polen angesichts der Systemtransformation und -transistion nach 1989
V. WISSENSCHAFTLICHES LEBEN
Weronika Wiese – Dokumentations- und Ausstellungszentrum der Deutschen in Polen
Weronika Wiese – Internationale Forschungskonferenz für Nachwuchswissenschaftler: „Nationale und ethnische Minderheiten in Polen und deutsche Minderheiten in Europa“ vom 10.-11. Oktober 2022 in Oppeln
ISSN 3071-7949